अध्वर्यु
भारतीय स्वातंत्र्य लढ्यातील क्रांतिपर्वाचे अध्वर्यु अशी स्वा. सावरकरांची ओळख करून दिली जाते. इथे अध्वर्यु म्हणजे ‘प्रमुख’ असा अर्थ आपण समजून घेतो. हा शब्द यज्ञ-संस्थेतून भाषेत आलेला आहे. कोणत्याही यज्ञामध्ये चार प्रमुख ऋत्विज असतात. होता, अध्वर्यु, उद्गाता आणि ब्रह्मा. त्यांच्यापैकी यज्ञात देवतांना आहुती अर्पिण्याचे काम अध्वर्यूला करावयाचे असते.
होता हा वेदांमधील मंत्र म्हणून देवतांना आवाहन करतो. उद्गाता ते मंत्र कलात्मक पद्धतीने गातो आणि ब्रह्मा सर्व प्रक्रियेवर देखरेख ठेवतो; पण देवतांना प्रत्यक्ष आहुती अर्पण करण्याचे काम अध्वर्यु करतो. त्यामुळे तोच या यज्ञामध्ये सर्वांचे व विशेषत: देवतांचेही लक्ष वेधून घेतो. त्यालाच महत्त्व प्राप्त होते. कारण त्याचे काम सर्वात महत्त्वाचे असते.
म्हणूनच कोणत्याही कामात असे महत्त्वपूर्ण स्थान असणाऱ्या व्यक्तीला अध्वर्यु असे म्हणतात.
- नेहा लिमये
No comments:
Post a Comment